De meeste vrouwen ervaren hun bevalling als een prachtige, maar ook pijnlijke ervaring. Wanneer je je goed ondersteund voelt en weet dat je het aankan, is de pijn vaak goed te hanteren. Dan heb je vaak voldoende aan pijnstilling zónder medicijnen.
Draagkracht en draaglast
Draagkracht is wat je als vrouw aankunt. Als verloskundigen zullen we je draagkracht tijdens de bevalling proberen te vergroten. Bijvoorbeeld door het gebruik van een bad of een douche, ontspanningsoefeningen, helpen met ademhaling, massage, bemoedigende aanwezigheid en woorden. Ook je partner speelt hier een grote rol in.
Draaglast is wat er zogezegd op je bordje terecht komt. De lengte van de bevalling, de intensiteit ervan. Ligt het kindje goed? Zijn de weeën krachtig genoeg? Is er goede vordering?
De draaglast kun je lang niet altijd beïnvloeden. Maar je kunt zelf wel veel doen aan je draagkracht!
Pijnstilling
Jij bent de enige die de pijn voelt en aan kunt geven wat voor jou hanteerbaar is. Als verloskundigen kunnen we vervolgens bespreken wat de mogelijkheden voor pijnstilling op dat moment zijn. Wanneer de draaglast meer wordt dan je draagkracht, en dat is voor iedere vrouw verschillend, zullen we pijnstilling adviseren en voor je regelen.
Pijnstilling zonder medicijnen
TENS
TENS is een apparaatje waarmee je elektrische signaaltjes naar de spieren van je rug kunt sturen. Deze prikkels verstoren het doorgeven van de pijnprikkels van de bevalling. Bovendien stimuleren ze de aanmaak van eigen pijnstillers, endorfines. Zo ervaar je minder pijn.
De signalen kun je zelf instellen qua frequentie en sterkte. Naarmate de weeën krachtiger worden, kun je de intensiteit van de signalen ophogen. Het apparaatje is met dunne draadjes verbonden met een viertal plakkers op je rug. Het kan zowel bij een thuisbevalling als een poliklinische bevalling gebruikt worden.
De Kern heeft een TENS beschikbaar voor al onze cliënten om te lenen tijdens de bevalling. Je koopt dan zelf de bijbehorende plakkers voor €15,-. Je kunt er ook voor kiezen om zelf een TENS aan te schaffen of te huren. Sommige verzekeringen vergoeden dit (deels).
Meer lezen? tens.nl
Pijnstilling met medicijnen
Er zijn in de Leidse regio drie soorten pijnstilling met medicijnen voor tijdens de bevalling. Een prik in het been (pethidine), een pijnpompje (remifentanil) en een ruggenprik (epiduraal). Alledrie worden alleen maar in het ziekenhuis toegediend. Hier volgt een korte uitleg van de werking en de voor- en nadelen.
Prik in het been (pethidine)
Dit is een morfine-achtig medicijn dat met een injectie in een spier wordt toegediend. Het werkt optimaal na zo’n 20 minuten en de werking houdt 4 tot 5 uur aan. Je ervaart de wee minder intens en kunt tussendoor goed ontspannen. Je wordt er ook wat suf van.
Voordat het wordt toegediend, wordt er een half uur een hartfilmpje van de baby gemaakt. Vervolgens dient een verpleegkundige het middel toe.
Een baby wordt ook wat suf van het medicijn en dat is niet erg zolang hij nog in de baarmoeder is. Wanneer hij echter geboren wordt, zal hij zelf moeten gaan ademen. De pethidine kan dit bemoeilijken. Vandaar dat pethidine maar tot 7 centimeter ontsluiting wordt toegediend. Dan is het waarschijnlijk uitgewerkt als de baby geboren wordt.
Je blijft bij een keuze voor pethidine onder de zorg van je eigen verloskundige. Zowel het Geboortehuis Leiden als het Alrijne Leiderdorp bieden pethidine aan.
Pijnpompje (remifentanil)
Dit is ook een morfine-achtig medicijn, maar het wordt direct in het bloed, via een infuus, toegediend. Het werkt daarom ook heel snel, al na 2 minuten. Wordt het infuus dichtgedraaid, dan is het ook weer binnen een paar minuten uitgewerkt. Ook met dit middel worden de weeën minder intens en kun je tussendoor beter ontspannen. Ook van dit middel raak je zelf versufd.
Voordat het wordt toegediend, wordt er een half uur een hartfilmpje van de baby gemaakt. Vervolgens wordt het infuus geprikt. Bijzonder is dat je zelf een drukknopje krijgt, waarmee je de pijnstilling toedient. Dit geeft veel vrouwen een positief gevoel van controle, ze kunnen iets doen met de pijn. Remifentanil kan tot ver tijdens de ontsluiting, tot 8-9 centimeter, worden opgestart, maar zal uitgezet worden wanneer je gaat persen. Zo wordt voorkomen dat je baby versufd geboren wordt.
Aangezien dit middel direct in je bloed wordt toegediend, moet de gezondheid van de moeder intensief gecontroleerd worden. Je krijgt een bloeddrukband om en een lampje op je vinger om je zuurstofgehalte en polsslag te meten. De hartslag van je baby wordt continu geregistreerd, vaak met een draadje dat op het hoofdje van de baby geplaatst wordt. Bovendien worden je weeën met een band om je buik bijgehouden.
Dit alles maakt dat we bij een keuze voor remifentanil de zorg overdragen aan de gynaecoloog. Remifentanil wordt aangeboden door het Alrijne ziekenhuis in Leiderdorp. In het Geboortehuis Leiden wordt het alleen toegediend wanneer een ruggenprik geen of weinig pijnstilling blijkt te geven.
Ruggenprik (epiduraal)
Een epiduraal is een slangetje in je rug, waardoor continue verdovingsvloeistof stroomt. Dit zal je onderlijf verdoven. Om het slangetje te plaatsen zal een anesthesioloog een naald tussen je wervels prikken (na een plaatselijke verdoving). Hierdoor wordt het slangetje opgevoerd, de naald gaat vervolgens uit je rug en alles wordt stevig afgeplakt.
Een epiduraal werkt binnen een paar minuten en de werking stopt wanneer het medicijn niet langer wordt toegediend. Dit gebeurt wanneer je gaat persen, zodat je de persdrang goed voelt en je spieren goed kunnen meewerken om je baby geboren te laten worden.
Een epiduraal geeft de beste pijnstilling, maar niet in alle gevallen werkt hij even goed. Soms ervaren vrouwen toch nog veel pijn. Of is er maar aan één kant van het lichaam goede pijnstilling. Soms kan de arts dit corrigeren.
Er komt veel kijken bij een epiduraal. Eerst wordt er een half uur lang een hartfilmpje van de baby gemaakt. Je krijgt een infuus waardoor extra vocht wordt toegediend. Je bloeddruk, polsslag en zuurstofgehalte worden steeds automatisch gemeten. De hartslag van je baby wordt gemeten en daarnaast je weeën. Tot slot zul je een slangetje in je blaas krijgen (catheter), omdat je door de verdoving geen aandrang meer voelt.
Met al deze extra zorg betekent een keuze voor een epiduraal dat we de zorg overdragen aan de gynaecoloog. Zowel het Geboortehuis Leiden als het Alrijne Leiderdorp bieden deze vorm van pijnstilling 24/7 aan.
Lachgas
Lachgas is een medicijn dat bevallende vrouwen bij elke wee kunnen inademen. Het zorgt voor ontspanning en neemt de scherpe randjes van de pijn weg. Een eerstelijns verloskundige begeleidt de bevalling.
Als de bevalling snel verloopt, of niet meer lang lijkt te gaan duren kan ook lachgas een uitkomst bieden om de pijn te verlichten. Sinds kort is dat mogelijk in GeboorteHuis Leiden. Voor lachgas hoeft de zorg niet overgedragen te worden aan het ziekenhuis. Het kan worden toegediend als je onder leiding van je eigen verloskundige bevalt. Lachgas is veilig voor moeder en kind en heeft geen nadelige invloed op het verloop van de bevalling.
Lachgas wordt toegediend via een mondmasker, bij het inademen via het masker komt er lachgas vrij. Een halve minuut voor de wee begint op te komen begin je met het (diepe) inademen van het lachgas. Tijdens de toediening draag je continu een kinmasker, hiermee wordt al het uitgeademde lachgas weggezogen (deze afzuiging maakt eengeluid wat vergelijkbaar is met het geluid van een stofzuiger). Bij het staken van de toediening krijg je vijf minuten zuurstof toegediend en móet je het kinmasker nog 20 minuten omhouden. Dit laatste kan als nadelig ervaren worden. De afzuiging van het gas is van belang voor de veiligheid van je eigen verloskundige en kraamverzorgster. Aangezien zij vaker met lachgas werken, is het belangrijk dat zij zo min mogelijk worden blootgesteld aan het gas.
Hoe werkt het? Lachgas is een mengsel van lachgas en zuurstof dat snel in- en uitgewerkt is. Lachgas zorgt ervoor dat je wat slaperig wordt en je de scherpste pijn niet meer wordt gevoeld. ‘’Je gaat weg van de pijn’’. Onderzoek naar de werkzaamheid van lachgas tijdens de bevalling laat zien dat vrouwen duidelijk minder pijn hebben. Bij 40-50% van de vrouwen helpt lachgas voldoende en is geen andere pijnbestrijding meer nodig. Wanneer wordt het gegeven? Lachgas kan worden toegediend als je goede weeën hebt, en de verwachting is dat de ontsluiting vlot zal vorderen als je je meer kan ontspannen. Tijdens het persen mag je geen gebruik meer maken van lachgas, ook tijdens het eventuele hechten wordt er geen lachgas toegediend. Mogelijke bijwerkingen van lachgas Bijwerkingen als misselijkheid en braken, duizeligheid en een uitgelaten stemming kunnen voorkomen. Heb je een vitamine B12-tekort? Geef dit dan even aan bij je zorgverlener.
Folder lachgas
Meer lezen over pijnstilling
Kijk voor meer informatie in de brochure van onze beroepsvereniging KNOV, ‘Jouw bevalling: Hoe ga je om met pijn?’.
Er is een speciale voorlichtingsavond in het Geboortehuis Leiden gericht op pijnstilling. Wij adviseren deze rond 28 weken zwangerschapsduur bij te wonen.